Een verlangen naar richting. Als ik ooit een boek schrijf, heb ik hierbij de titel beet, schreef ik ooit op mijn blog. Vandaag zoveel jaren later, houdt het mij nog steeds in de ban. Hoezeer we verlangen naar richting. Als individuen, in onze relaties, als gezinnen, als gemeenschap.

We zijn in een tijdperk beland waarin een aantal zaken samenvloeien: de klimaatcrisis, het einde van de Grote Verhalen, en nu ook een wereldwijde gezondheidsepidemie. Er is veel zoeken, veel onzekerheid. Sommigen neigen naar “ieder voor zich”, maar vele anderen beseffen dat we hier samen in zitten, en dat solidariteit, samenwerken en hoop onze enige kans op redding zijn. Wij zijn één, één met de aarde, één met alle mensen, dieren, planten. Als de aarde bloedt, bloeden wij allemaal mee. Als sommige medemensen bloeden, bloeden wij allen. En de aarde huilt. En bloedt. Net als vele van onze medemensen. Alles hangt samen, wij kunnen ons niet onttrekken.

Ofwel zinken we daardoor weg in pessimisme en apathie, ofwel zingen we van “après moi le déluge” en doen we verder, business as usual. Maar is er nog een andere manier van reageren? Eén van actieve hoop? Ik geloof van wel.

Ik weet nog dat mijn broers, mijn vrienden en ik als tiener (toen al!) enorm geraakt werden door vervuiling, oorlog, armoede… En dat ik enorm moedeloos werd, en boos, vreselijk boos op de volwassenen die er een potje van gemaakt hadden. Hoe kon het anders? En vooral: wat kon ik zelf doen? Het voelde allemaal aan als een druppel op een hete plaat.

Een paar jaar later kwam ik in een verschrikkelijke persoonlijke crisis terecht, waarin ik heb moeten vechten voor mijn leven. Ik werd hierdoor verplicht om stil te staan, pas op de plaats te maken, de tijd te nemen om te genezen. Terwijl rondom mij iedereen voortraasde, kwam ik tot stilstand. En geloof mij, die voelde als achteruitgang. Ik vond het allemaal zo vreselijk oneerlijk. Maar door die verplichte pauze, heb ik ook veel geleerd.

Eén van de belangrijkste zaken die mijn persoonlijke crisis mij geleerd heeft, is dat wij als mensen kunnen kiezen tussen liefde en angst. Het ene sluit het andere uit. Waar liefde is, kan angst niet gedijen. Waar liefde is, is er hoop, vertrouwen, vrede. En ik nam mij voor om altijd opnieuw te kiezen voor de liefde. Voor zachtheid, voor vriendelijkheid. Uiteraard lukt mij dat niet altijd, verre van. Ik ben ook maar een mens, met een ego, dat blijft opspelen. Maar ook al faal ik, nadien sta ik weer op en kies opnieuw voor de liefde. Liefde is mijn enige hoop. Liefde is mijn geloof. Soms voel ik me als een missiezuster.

Speaking of missiezusterkes… Moeder Theresa heeft ooit geantwoord op de vraag: “Wat kunnen wij doen voor de wereld?” met een krachtig “Go home and love your family”. Ik ben ervan overtuigd dat ze daar de kern heeft geraakt van wat de wereld nodig heeft. Hoe meer mensenkinderen kunnen opgroeien in een warm en liefdevol nest, hoe beter het zal gaan met de wereld. Een kind opvoeden is geen fait divers, niet iets wat we er zomaar eventjes bijnemen. Nee, kinderen met liefdevolle ouders zullen liefdevolle, hoopvolle, solidaire mensen worden, en dat is precies wat we nodig hebben.  

Cynici zullen er altijd zijn, en daar heb ik geen verweer tegen. Maar ik probeer niemand te overtuigen. Ik doe gewoon voort. Ik ben vriendelijk. Ik heb geduld. Ik bedoel: ik probeer geduldig te zijn. Ik sta open, ik luister. Want liefde is voor mij aandacht. Iemand die je vraagt: hoe is het met je, en dan geduldig en zonder oordeel naar het antwoord luistert, dat is liefde. Zo iemand probeer ik te zijn, voor mijn kinderen, voor mijn familie, voor mijn geliefden, voor mijn vrienden, voor mijn cliënten.

We verlangen naar richting, en velen hebben het gevoel de weg kwijt te zijn. Individueel, relationeel, gemeenschappelijk. Kan liefde de richting aanduiden? Soms, als ik te lang en te veel ondergedompeld wordt in een bad van “business as usual” -cynici, verlies ik de moed. Maar dank zij een paar dierbare vrienden, en dankzij het internet en sociale media (die trouwens op grote schaal misbruikt worden op dit moment, door in te spelen op de angst van de mensen) weet ik dat er velen zijn die hetzelfde voelen en hetzelfde denken als ik. Die de interconnectiviteit van alles voelen. Transities zijn moeilijk en turbulent. We staan voor een bumpy ride. Maar we zijn niet alleen. We zijn ondertussen wereldwijd al met velen. We are one. We doen voort. Actieve hoop, liefde. Zoals Joanna Macy schrijft:

“You don’t need to do everything.

Do what calls your heart;

Effective action comes from love.

It is unstoppable,

And it is enough.”

Dit tekstje is bijna een mantra geworden voor mij. Ik lees en herlees deze woorden zo vaak ik ze nodig heb. Dan heb ik weer hoop, dan vat ik weer moed.