Gisteren is Sam begraven. Voor mijn broers en mij is hij al sinds onze kindertijd “Grote Sam”, om verwarring met Sam, het zoontje van onze onthaalmoeder, uit te sluiten. (Mijn broer kan Sam trouwens treffend imiteren). En groot is hij gebleven, ondanks zijn kleine gestalte.

Misschien begin ik het nu pas te beseffen, hoe uitzonderlijk het is om mensen als Sam al sinds je kindertijd om je heen te hebben. Sam is Samuel IJsseling. Hij was een erg goede vriend van mijn ouders. Nu ik enkele interviews met hem herlees, valt het mij enorm op hoe mijn denken beïnvloed is door hem. En door Paul (Moyaert).  Ook een goede vriend van mijn ouders. En door Jan, bij wie ik lang in therapie was. Ze waren er ook, allebei, gisteren. De parallellen zijn geen toeval: Sam is de rode draad.

“Een filosoof moet op de eerste plaats leren zien, en eventueel anderen doen inzien, dat de zaken altijd veel ingewikkelder zijn dan wij op het eerste gezicht denken. Dat aantonen, die gedachte als het ware cultiveren – dat is voor mij filosoferen. De verwondering. Niets vanzelfsprekend vinden,” liet hij optekenen. Dàt vind ik nu ook. Helemaal. Mensen die zeker zijn van hun enige grote gelijk, die zijn voor mij niet wijs. Zoals Anaïs Nin – een andere grote inspiratiebron van mij – ooit schreef: « Le savoir n’atteint pas la capacité d’interrogation ou de mystère. Le mystère est toujours plus grand. » “Het kennen draagt niet het vermogen tot verwondering of mysterie in zich. Het mysterie is altijd groter.” Dit citaat heb ik zelfs in het voorwoord van mijn thesis opgenomen. Tot groot ongenoegen van mijn promotor, vrees ik, een man van de wetenschap met de grote W. Naarstig op zoek naar die éne, alomvattende theorie. Die niet bestaat, zou Sam zeggen. Of: “Wat wij waarheid noemen, is een gedachtenzwerm.”

Op zijn  doodsprentje staat een prachtig citaat van Borges, waarover hij zei: “Ik herhaal iedere morgen een formule die ik heb ontleend aan Jorge Luis Borges, een van de auteurs die ik zeer bewonder. Die formule luidt: ‘Geef mij de moed, de kracht en de opgewektheid om deze dag tot een goed einde te brengen.‘ Dat is voor mij een simpel ritueel, als ik dat heb gedaan, voel ik mij op slag een beetje energieker.” Schoon. Dag, Sam. Je kunt gerust zijn. Jouw denken is springlevend.